رابیتس از پرمصرف‌ترین مصالح در حوزه ساخت‌وساز به شمار می‌رود و در مناطق مختلف با نام‌هایی چون رابیت، راویز یا راویس نیز شناخته می‌شود. این متریال معمولاً در اجرای سقف‌های کاذب به کار می‌رود و نقش مهمی در زیبایی و استحکام آن‌ها دارد.
در این مقاله جامع از سایت آهنیتو، قصد داریم تا شما را با تعریف این محصول و موارد استفاده از رابیتس در سقف کاذب، نقاط قوت و ضعف و همچنین دسته‌بندی‌های مختلف آن به طور کامل آشنا سازیم. تا پایان همراه ما باشید تا اطلاعات کاملی در این زمینه کسب کنید.
سقف کاذب رابیتس چیست؟
رابیتس در واقع ورقی فلزی است که از ورق‌های گالوانیزه با استفاده از فرآیند پرس و کشش ساخته می‌شود و به دلیل استحکام قابل توجه خود، تأثیر بسزایی در تقویت ساختمان دارد. این محصول که با نام راویز هم شناخته می‌شود، در انواع و اندازه‌های متنوع تولید می‌شود تا بسته به نیاز پروژه، به بهترین شکل مورد استفاده قرار گیرد. یکی از ویژگی‌های برجسته سقف‌های رابیتس، ترکیب استحکام بالا با انعطاف‌پذیری مناسب است؛ به‌گونه‌ای که نصب و اجرای سقف‌های کاذب با آن سریع و آسان انجام می‌شود.
به طور کلی، سقف‌های کاذب در مدل‌های متنوعی طراحی می‌شوند و یکی از شناخته‌شده‌ترین نمونه‌ها، سقف کاذب رابیتس همراه با گچ است. این نوع سقف، ترکیبی از توری‌های گالوانیزه و لایه‌ای از گچ است و معمولاً در فضاهایی با سبک معماری کلاسیک بیشترین کاربرد را دارد.
کاربرد رابیتس
رابیتس که به آن توری فلزی هم گفته می‌شود و احتمالاً در سقف‌های در حال اجرای ساختمان دیده‌اید، دارای کاربردها و مصارف متنوعی است، از جمله:
• ایجاد سقف‌های کاذب و مخفی کردن تأسیسات ساختمانی (لوله‌کشی و سیم‌کشی)
• زیرسازی برای اجرای طرح‌های گچ‌کاری و گچ‌بری
• پوشش‌دهی ستون‌ها و تیرهای فلزی مانند تیرآهن‌ها
• محافظت یا پوشش بتن سیمانی
• استفاده در طراحی داخلی و دکوراسیون
• ساخت مجسمه‌ها و آثار هنری
• به کارگیری در نماهای ساختمان برای زیبایی و استحکام
انواع سقف کاذب رابیتس
به‌طور کلی، رابیتس‌ها را می‌توان براساس نوع ستون، میزان وزن و اندازه چشمه به سه گروه جداگانه تقسیم کرد که هر گروه برای کاربردهای خاصی مناسب است.
صفحات رابیتس بر اساس تعداد ستون‌ها
صفحات رابیتس با توجه به تعداد ستون‌هایشان نامگذاری می‌شوند و مدل‌هایی چون ۹ ستون، ۱۱ ستون، ۱۳ ستون و ۱۷ ستون متداول هستند. در حال حاضر، رایج‌ترین نوع مورد استفاده در پروژه‌های ساختمانی ایران، مدل ۱۳ ستون است؛ در حالی که در معماری نوین، رابیتس ۱۷ ستون کاربرد بیشتری دارد. شایان ذکر است که مدل ۱۳ ستون از وزن سنگین‌تر و کیفیت بهتری نسبت به سایر مدل‌ها برخوردار است و به طبع قیمت بالاتری نیز دارد. یکی دیگر از نکات مثبت این مدل، نیاز کمتر به مصالح و ملات برای نصب و اجرا می‌باشد.
صفحات رابیتس بر اساس وزن
در این نوع دسته‌بندی، معیار اصلی برای شناسایی ورقه‌ها، ضخامت آن‌ها است و تعداد ستون‌ها نقش اول را ندارد. هر صفحه رابیتس با توجه به طراحی و تعداد ستون‌هایش می‌تواند در گروه‌هایی مانند سبک، نیمه‌سنگین یا سنگین قرار گیرد. وزن هر مدل متفاوت است و انتخاب آن به محل استفاده و نیاز پروژه بستگی دارد. به عنوان نمونه، یک ورقه ۹ ستونه در نسخه سبک حدود ۶۶۰ گرم، مدل نیمه‌سنگین تقریباً ۷۹۰ گرم و نمونه سنگین آن ۸۷۰ گرم وزن دارد. این اختلاف وزنی می‌تواند بر میزان ملات مورد نیاز و سهولت نصب تأثیرگذار باشد و به مهندسان و پیمانکاران کمک کند تا مناسب‌ترین گزینه را برای شرایط ساخت انتخاب کنند.
شایان ذکر است که وزن بالاتر لزوماً نشان‌دهنده کیفیت برتر محصول نیست و هنگام انتخاب باید مطابقت آن با نیاز اجرایی پروژه مورد توجه قرار گیرد.
صفحات رابیتس بر اساس چشمه‌ها
فضاهای خالی میان ستون‌های صفحات رابیتس که به آن‌ها چشمه گفته می‌شود، نقش اساسی در جذب و توزیع انرژی دارند. ابعاد این چشمه‌ها باید به گونه‌ای انتخاب شوند که نه خیلی بزرگ باشند و نه خیلی کوچک، تا عملکرد سازه بهینه بماند. این روزنه‌ها معمولاً به اشکال هندسی متنوع طراحی می‌شوند و در بازار ایران، صفحات دو یا سه چشمه‌ای که به شکل متوازی‌الاضلاع هستند، رایج‌ترین و پرطرفدارترین نمونه به شمار می‌روند.
کاربرد سقف کاذب رابیتس
همان‌گونه که مشخص شد، اصلی‌ترین مورد استفاده راویز در ساخت و پیاده‌سازی انواع طرح‌های سقف کاذب است. علاوه بر این، رابیتس یک زیرساز عالی برای ایجاد سطح مناسب به منظور انجام گچ‌کاری، ساخت تزئینات گچی، پوشاندن سطوح بتنی و موارد مشابه به شمار می‌آید. البته، برای دستیابی به بالاترین میزان پایداری در سقف، اکیداً توصیه می‌شود که اجرا تحت نظارت کارشناسان مجرب این حوزه انجام گردد.
نصب سقف‌های رابیتس در سازه‌ها فرآیند پیچیده‌ای نیست؛ تنها لازم است پس از قرارگیری میلگردها و جوش دادن توری‌های فلزی به آن‌ها، گچ‌کاری به فرم مورد نظر انجام شود. از آنجایی که نصب سقف‌های کاذب ممکن است به مقداری وقت نیاز داشته باشد، اجرای آن بهتر است در فازهای ابتدایی ساخت‌وساز و پیش از تکمیل سایر مراحل صورت گیرد.
صفحات رابیتس در اجرای سقف، امکانات دیگری نیز فراهم می‌کنند؛ برای مثال، از این متریال می‌توان برای طراحی داخلی فضاهایی مانند سالن‌های همایش استفاده کرد و زیرساخت لازم برای نورپردازی‌های خلاقانه را فراهم نمود. همچنین، این محصول به طور چشمگیری به ارتقای کیفیت دکوراسیون داخلی و زیبایی‌بخشی به قسمت‌های گوناگون بنا کمک می‌رساند.
مزایای سقف کاذب رابیتس
مزیت و ویژگی اصلی رابیتس در سقف‌سازی، سرعت بالای نصب همراه با مقاومت فوق‌العاده است که البته مشروط به اجرای دقیق ضوابط فنی و مهندسی است. این ورق‌ها از انعطاف‌پذیری بسیار زیادی برخوردارند و قابلیت شکل‌دهی متنوعی دارند؛ از این رو برای امور متعددی مانند ساخت سقف‌های کاذب و فراهم کردن بستر گچ‌بری‌های تزئینی، بسیار مناسب هستند.
همچنین، این صفحات فلزی در حوزه نماسازی و ساخت‌وسازهای بیرونی نیز کاربرد دارند و می‌توان از آن‌ها برای بازسازی نما، پوشاندن شکستگی‌های دیوار و زیرسازی کامپوزیت استفاده کرد.
سایر مزایای استفاده از رابیتس در سقف یا دیگر بخش‌های بنا شامل موارد زیر است:
• فراهم کردن زیرساختی ایده‌آل برای دستیابی به سطوح صاف و یکدست
• توانایی تحمل بارهای سنگین
• دوام و عمر طولانی به دلیل ساختار شبکه‌ای
• سادگی و سرعت در تعمیر و بازسازی
• کمک به کاهش مخارج کلی ساخت‌وساز
• سهولت در تهیه و دسترسی آسان به محصول
• نصب سریع و عدم وابستگی به کارشناسان بسیار حرفه‌ای
• دسترسی گسترده به مواد اولیه و نیروی کار ماهر
• امکان پیاده‌سازی طراحی‌های متنوع و خلاقانه
• سرعت عملیاتی قابل قبول در اجرا
معایب سقف کاذب رابیتس
اکنون که به بررسی مزایا و نقاط قوت این نوع سقف‌ها پرداختیم، لازم است نگاهی گذرا به جنبه‌های منفی استفاده از سقف‌های کاذب رابیتس نیز داشته باشیم:
• سنگین‌تر بودن وزن کلی این سقف نسبت به جایگزین‌های دیگر مانند کناف
• عدم توانایی در عایق‌بندی صوتی
• نیاز به حجم زیادی از گچ برای پوشش‌دهی طرح‌های پیچیده
• هزینه نسبتاً بالای دستمزد استادکار گچ‌بری
• محدودیت‌های اجرایی ناشی از شرایط دمایی و آب و هوایی هنگام کار با لایه گچی
• احتمال بالای ایجاد شکاف و ترک در سطح نهایی گچ به دلیل اختلاف انبساط حرارتی میان گچ و توری فلزی
مراحل اجرای سقف کاذب با رابیتس
در این بخش، مراحل پیاده‌سازی و اجرای سقف کاذب با رابیتس را به صورت فهرست‌وار مرور می‌کنیم:
- نصب قطعات نگهدارنده: اتصال میلگردهای آویز به سقف اصلی سازه.
- ترازگیری و آماده‌سازی: تعیین خط تراز سقف (با شلنگ یا تراز لیزری) و سپس بریدن بخش‌های اضافی میلگردهای آویز.
- ایجاد سازه اصلی: جوش دادن نبشی‌های باربر به آویزها.
- شکل‌دهی طرح: متصل کردن میلگردهای فرعی به نبشی‌های باربر برای ایجاد فرم دلخواه سقف.
- نصب پوشش مشبک: متصل نمودن شبکه رابیتس به میلگردهای فرعی با استفاده از سیم‌های گالوانیزه.
- یکپارچه‌سازی شبکه‌ها: اتصال ورق‌های رابیتس به یکدیگر توسط سیم گالوانیزه؛ لازم است در نقاطی که لبه‌های توری‌های فلزی رابیتس با هم برخورد می‌کنند، یک همپوشانی به طول ۷ تا ۱۰ سانتی‌متر رعایت شود.
- بازبینی تراز: بررسی نهایی برای اطمینان از هم‌سطح بودن سقف.
- پوشش اولیه: اجرای لایه اندود برای پر کردن روزنه‌های شبکه رابیتس.
- اجرای زیرساخت روشنایی: انجام مراحل مربوط به نورپردازی مخفی.
پرداخت نهایی: گچ‌کاری نهایی سقف و اجرای تزئینات گچی مورد نظر.
نکات اجرایی سقف کاذب رابیتس
برای دستیابی به یک سقف کاذب با دوام و زیبا، لازم است چهار نکته مهم و کلیدی زیر را در نظر بگیریم:
هماهنگی طرح با ویژگی‌های محیط
برای انتخاب یک طراحی هماهنگ با فضای داخلی، باید نهایت دقت را به کار برد. بهتر است این مسئولیت به یک متخصص طراحی کارآزموده واگذار شود تا با بهره‌گیری از اشکال متنوع و ترکیب مصالح گوناگون، هماهنگ‌ترین و بهترین طرح را برای دکوراسیون داخلی شما خلق نماید.
اجرای صحیح و نظارت کیفی
در اجرای موفقیت‌آمیز سقف‌های رابیتس، توجه دقیق به نکات فنی و کنترل کیفیت اهمیت زیادی دارد. برخی از اصول ضروری عبارتند از:
• استفاده از میلگردهای فولادی نرم جهت تضمین قابلیت جوش‌پذیری
• رعایت فواصل تعیین‌شده برای قطعات آویز
• انجام عملیات جوشکاری طبق اصول فنی و استاندارد
• نصب دقیق و اصولی شبکه رابیتس
• بررسی و کنترل تعداد نقاط اتصال یا گره‌های لازم برای تثبیت شبکه
• ضرورت استفاده از ورق رابیتس با وزن و تعداد ستون بیشتر در شرایط فاصله زیاد نبشی‌های باربر یا میلگردهای کمکی؛ به
منظور جلوگیری از انحنا و افتادگی سطح سقف
• تضمین هم‌سطح بودن تمامی بخش‌های اجرا شده
• به حداقل رساندن هدر رفت مواد اولیه و گچ
• حفظ یکنواختی در خطوط راست، اجرای دقیق طرح‌ها و قوس‌ها
• هم‌ترازی و یکدستی در اجرای نورپردازی مخفی و لبه‌های پیشانی آن
• بازرسی کیفیت گچ مصرفی برای جلوگیری از بروز ترک‌خوردگی‌های احتمالی
شرایط محیطی مناسب برای اجرا
بهتر است هنگام اجرای عملیات گچ‌کاری، دمای فضا بالاتر از ۵ درجه سانتی‌گراد باشد. پایین بودن دما از این مقدار، فرآیند خشک شدن گچ را طولانی می‌کند و پیامدهای ناخوشایندی از جمله فرورفتگی در سطح گچ، کاهش تراکم یا پفکی شدن، از بین رفتن استحکام فشاری و تغییر شکل ظاهری گچ را به دنبال دارد. رعایت دمای مناسب، در حفظ کیفیت نهایی کار و افزایش دوام پوشش گچی اهمیت زیادی خواهد داشت.
شرایط مناسب نگهداری در کارگاه
ضروری است در مراحل جابه‌جایی، بارگیری و تخلیه قطعاتی نظیر میلگردها، نبشی‌ها و صفحات رابیتس، نهایت دقت به کار گرفته شود تا دچار خمیدگی و تاب‌خوردگی نشوند. همچنین، برای پیشگیری و ممانعت از ایجاد خوردگی و زنگ‌زدگی، باید مصالح مورد نیاز برای اجرای سقف رابیتس در برابر بارش برف و باران کاملاً محفوظ بمانند.
در محیط‌های کارگاهی و انبارهای نگهداری نیز، لازم است میلگردها و نبشی‌ها به گونه‌ای قرار داده شوند که تماسی مستقیم با سطح زمین نداشته باشند. به این منظور می‌توان از مصالحی مانند آجر یا چهارتراش استفاده کرد تا مواد اولیه روی آن‌ها دپو شوند. این اقدام، آن‌ها را از رطوبت زمین دور نگه داشته و از آلوده شدن به عواملی مانند گرد و خاک، روغن و سایر مواد خارجی نیز جلوگیری می‌کند.
قیمت اجرای سقف کاذب رابیتس
قیمت و بهای تمام‌شده برای اجرای سقف کاذب با رابیتس به چند عامل اصلی وابسته است. این هزینه‌ها شامل مخارج مربوط به زیرساخت و جوشکاری، هزینه نصب صفحات رابیتس، دستمزد گچ‌کاری نهایی سقف و همچنین قیمت مواد اولیه مصرفی از قبیل میلگرد، نبشی، توری رابیتس و گچ می‌شود.
جمع بندی
در مجموع، سقف‌های کاذب ساخته شده با رابیتس به دلیل سرعت عمل در نصب، سهولت اجرا و امکان ایجاد طرح‌های تزئینی گوناگون، جایگاه مهمی در پروژه‌های ساختمانی و همینطور در میان سازندگان پیدا کرده‌اند. با وجود این، نباید از نکات منفی این سیستم، مانند سنگینی ساختار و احتمال صدمه دیدن تجهیزات تأسیساتی، غافل شد. رعایت اصول و دقت کامل در تمام مراحل نصب و اجرای سقف کاذب با رابیتس، کلید کاهش معایب و رسیدن به یک خروجی با کیفیت و رضایت‌بخش خواهد بود.
سوالات متداول
رابیتس نوعی ورق فولادی مشبک است که از کشش عرضی ورقه‌های گالوانیزه تولید می‌شود. راویز و رابیتس نام‌های مختلف این محصول هستند و تفاوتی ندارند.
رابیتس نوعی شبکه فلزی است که به‌عنوان زیرسازی سقف کاذب و بستری برای گچ‌کاری و پوشش سطوح بتنی کاربرد دارد.
سرعت و سهولت در اجرا، انعطاف‌پذیری بالا در ایجاد انواع طرح‌های هندسی یا تزئینی مانند قوس‌ها و حجم‌ها و دسترسی آسان به تأسیسات زیر سقف.
بهتر است دمای محیط در زمان گچ‌کاری بالای ۵ درجه سانتی‌گراد باشد؛ دمای پایین باعث تأخیر در خشک شدن گچ، فروکش کردن، پفکی شدن و کاهش مقاومت آن می‌شود.
خود رابیتس به تنهایی عایق صوتی یا حرارتی نیست؛ اما با افزودن لایه‌های مکمل مانند پشم شیشه یا فوم می‌توان تا حدی این ویژگی‌ها را ایجاد کرد.
به دلیل استفاده از فلز، سقف رابیتس سنگین‌تر از گزینه‌هایی مانند کناف است و این موضوع باید در طراحی سازه‌ای مدنظر قرار گیرد.
